Pamięć osobnicza i jej rodzaje

Pamiętacie słynny fragment z „W poszukiwaniu straconego czasu” Marcela Prousta, w którym główny bohater próbuje magdalenki i za sprawą jej smaku cofa się do świata swoich wspomnień? To nic innego jak przejaw pamięci osobniczej – rodzaju pamięci, który uaktywnia się pod wpływem aktualnie działających bodźców oraz pod wpływem osobistego doświadczenia jednostki i charakteryzuje się indywidualnością i zmiennością. Naukowcy wyróżniają wiele rodzajów tej pamięci i posługują się różnymi kryteriami, co do jej opisu. Jednym z nich jest przedmiot pamięci – obrazy, słowa, uczucia, które każdy z nas zapamiętuje, przechowuje i sobie przypomina (Włodarski, 1967).

Pierwszym rodzajem pamięci osobniczej, wyróżnianej ze względu na przedmiot, jest pamięć obrazowa. Ziemowit Włodarski nazywa ją „wzrokową pamięcią obrazowych spostrzeżeń” (1967, s.34), jednak dotyczy ona nie tylko informacji obrazowych, ale też smakowych, słuchowych, dotykowych, węchowych i motorycznych. Osoby, które maja dobrze rozwiniętą pamięć obrazową dobrze zapamiętują scenerię miejsc wnętrza, budowli, ubranie i wygląd zewnętrzny spotkanych ludzi. Jak zauważają badacze, niektóre dzieci skuteczniej uczą się wyobrażając sobie materiał w postaci wizualizacji w głowie, na przykład ucząc się liczyć, piszą sobie cyfry w myślach na tablicy (Przetacznikowa, Mkiełłko-Jarża, 1990). Wielu wielkich malarzy potrafiło malować z pamięci i bezbłędnie odtworzyć na płótnie tylko raz widziany krajobraz lub modela. Podobno Balzac na życzenie przypominał sobie różne przedmioty i widział je w takiej pozycji, w takim stanie, jakimi były w chwili postrzegania.

Kolejny rodzaj pamięci osobniczej to pamięć werbalna, nazywana też czasem pamięcią słowną lub pamięcią myśli. Przechowuje ona słowny zapis treści naszych myśli i należy do wyjątkowych cech człowieka, które wyróżniają go i stawiają w pozycji uprzywilejowanej w świecie zwierząt. Jest to forma naszej codziennej komunikacji i rozwoju jednostki oraz sposób, za pomocą której przekazujemy sobie z pokolenia na pokolenie dorobek kulturowy. Treść informacji przechowywanej w pamięci werbalnej często uzupełniana jest o treść informacji w pamięci obrazowej. Pamięć werbalna odgrywa ważną rolę między innymi w zawodzie aktora czy prezentera telewizyjnego.

Pamięć uczuć, zwana inaczej pamięcią afektywną to trzeci rodzaj pamięci osobniczej ze względu na przedmiot pamięci i dotyczy naszych doświadczeń emocjonalnych ( Przetacznikowa, Mkiełłko-Jarża, 1990). Za jej pomocą zapamiętujemy też stany, jakie towarzyszyły nam w trakcie odbierania bodźców, np. lęk radość, smutek, wstyd. Pamięć afektywna odgrywa dużą rolę w procesach poznawczych, wpływających na pamięć obrazów i myśli oraz w ogólno pojętej psychice. Nie tylko postrzegamy rzeczywistość, ale też ustosunkowujemy się do niej – cieszymy się, smucimy lub czujemy strach. Nasza pamięć również dotyczy zarówno postrzeganego przez nas przedmiotu, jak i naszego stosunku do niego (Włodarski, 1967).

Pamięć ruchów to, jak pisze Ziemowit Włodarski, mniej lub bardziej złożone, zautomatyzowane i utrwalone w doświadczeniu zespoły ruchów, które występują kolejno po sobie. W okresie zapamiętywania, pamięć ruchów u człowieka wspierana bywa określeniami słownymi, co daje nam znowu znaczną przewagę nad zwierzętami (Włodarski, 1967). Pamięć ruchów wykorzystywana jest przez tancerzy i aktorów teatralnych oraz w każdym innym zawodzie, który wymaga od nas pracy manualnej czy ruchowej. Z pamięcią ruchów mamy też do czynienia na przykład podczas wykonywania znaku krzyża w kościele czy jazdą na rowerze.

LITERATURA:
Włodarski Z. (1967) Czym jest pamięć? Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Przetacznikowa M., Mkiełłko-Jarża G. (1990) Podstawy psychologii ogólnej, WSiP, Warszawa.
https://wylecz.to/uklad-nerwowy-i-psychiatria/pamiec-krotkotrwala-przyczyny-objawy-cwiczenia-i-leczenie-problemow-z-pamiecia-krotkotrwala/
http://blog.minovum.pl/2015/04/05/pamiec-i-jej-rodzaje/

Related Posts