Problemy z pamięcią prędzej lub później dotkną każdego (Vetulani, 1998). Owszem, można im zapobiegać, a jeżeli już się pokażą – niwelować je. Ale całkowicie wyeliminować zaburzeń pamięci nie można, przynajmniej w świetle dzisiejszej medycyny, chociaż i ta kwestia jest obecnie przedmiotem badań.
Otóż do niedawna twierdzono, że raz zniszczone neurony nie mogą się zregenerować, a tym samym tworzyć nowych połączeń w mózgu. Obecnie wiemy, że regeneracji mogą ulegać nie tylko aksony1 lub dendryty2 (w ich przypadku konieczna jest obecność nieuszkodzonego neurocytu), ale istnieje również pewien typ neuronów aktywujących pobliskie komórki macierzyste3. Oznacza to, że być może w przyszłości będziemy w stanie ponownie wyhodować komórki nerwowe po ich uszkodzeniu lub śmierci, zaś obumarcie neurocytu nie będzie stanowiło żadnej przeszkody. Niestety, dopóki nie potrafimy tego zrobić, pozostają nam tradycyjne metody zapobiegania zaburzeniom pamięci. A jest ich zaskakująco sporo.
Przede wszystkim należy wiedzieć, że proces obumierania neuronów rozpoczyna się już w dzieciństwie i trwa przez całe życie. W tym ujęciu kluczem dla sprawnej pamięci, a co za tym idzie, sprawnego umysłu, jest szeroko rozumiany zdrowy tryb życia. Otóż warto pamiętać, że mózg potrzebuje bardzo dużej ilości tlenu, wręcz nieproporcjonalnej do jego wielkości. Przez mózg, którego masa stanowi ok. 2% masy ciała dorosłego człowieka, przepływa w każdej chwili ok. 15% całej krwi, jaka znajduje się w organizmie, co oznacza, że jest on ukrwiony ok. 8 razy lepiej od przeciętnej tkanki (Vetulani, 1998). Dlatego aktywność fizyczna, naturalnie zwiększająca poziom tlenu we krwi, jest w przypadku mózgu kluczowa. Poza tym rzucenie papierosów (powodujących niedotlenienie tkanek) oraz odpowiednia dieta – zawierająca produkty bogate w antyoksydanty, witaminy z grupy B, witaminę C, kwas foliowy, kwasy omega-3 oraz omega-6, żelazo, cynk, potas czy magnez – także będzie pomocna. Alkohol również negatywnie wpływa na pamięć – jego nadużywanie jest m.in. pośrednią przyczyną choroby Korsakowa (Jagodzińska, 2008).
Zdrowy tryb życia to jednak nie wszystko, ponieważ równie ważna jest ciągła aktywność intelektualna. Przyswajanie jakiejkolwiek nowej wiedzy lub umiejętności, nauka języka obcego, czytanie, gry logiczne, a nawet zwykłe krzyżówki, mają zbawienny wpływ na intelekt, a co za tym idzie, na pamięć. Poza tym aktywność intelektualna polega nie tylko na nauce nowych rzeczy, ale także na ich weryfikacji. Badania wykazują, że osoby towarzyskie, aktywne społecznie, mają zdecydowanie lepszą pamięć od swoich nieaktywnych rówieśników (DeFelice, Nirnberg, 2001). Co więcej, odpowiednie kontakty społeczne, zdrowy i zorganizowany tryb życia, minimalizowanie stresu oraz ciekawość świata zapobiegają depresji, która – jak łatwo się domyślić – także ma negatywny wpływ na pamięć.
- Źródła:
- http://www.czytelniamedyczna.pl/2885,chirurgia-nerwow-obwodowych-u-progu-trzeciego-tysiaclecia.html
- http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,398756,dendryty-tez-sie-regeneruja.html
- http://kopalniawiedzy.pl/neuron-regeneracja-koamorki-macierzyste-mozg,20440
- DeFelice, Stephen L., Nirenberg Sue. (2001). Utrata pamięci. Warszawa: Prószyński i S-ka (przeł. Katarzyna Broczek).
- Jagodzińska, Maria. (2008). Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
- Vetulani, Jerzy. (1998). Jak usprawnić pamięć. Liszki: Wydawnictwo Platan