Choroba afektywna dwubiegunowa (dwubiegunowość, ChAD), zwana również zaburzeniem maniakalno-depresyjnym lub cyklofrenią, jest poważną chorobą psychiczną.
Choroba afektywna dwubiegunowa typu I jest jednym z podtypów dwubiegunowej choroby afektywnej – poważnej choroby psychicznej, wcześniej nazywanej psychozą maniakalno-depresyjną. Towarzyszą jej okresy zmiany nastroju – maniakalne, depresyjne lub mieszane (nagłe wahania między objawami manii i depresji). Duże nasilenie zaburzeń nastroju często prowadzi do upośledzenia codziennego funkcjonowania, załamania życia osobistego i prób samobójczych. Pierwszy epizod manii, niezbędny do rozpoznania choroby dwubiegunowej typu I, jest często poprzedzony jednym lub kilkoma epizodami depresyjnymi.
Nie udało się jeszcze zidentyfikować jednej przyczyny choroby dwubiegunowej, ale uważa się, że za wywołanie zmian chemicznych w mózgu odpowiedzialne są interakcje różnych czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych.
Jakie są przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej?
Do rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej mogą przyczyniać się zarówno stresujące wydarzenia w życiu, jak i problemy w życiu codziennym. Ponadto, zgodnie z różnymi badaniami, do rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej przypisuje się również czynnik genetyczny. Zaobserwowano, że jeśli jeden z bliźniąt zachoruje, to drugi często po pewnym czasie cierpi na chorobę afektywną dwubiegunową. Często zdarza się również, że choroba afektywna dwubiegunowa występuje w rodzinie. Ponadto, na rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej mogą mieć wpływ także porody niektórych kobiet.
Jak rozpoznaje się ChAD?
Diagnoza choroby afektywnej dwubiegunowej jest trudna. Statystycznie, od pojawienia się objawów do postawienia diagnozy mija około 10 lat i, co należy podkreślić, znacznie łatwiej jest zdiagnozować pierwszy typ ChAD niż drugi. Na przykład, jeśli pacjent ma epizod manii, prawie zawsze jest hospitalizowany, ponieważ mania skutecznie dezorganizuje jego codzienne życie. Stan pobudzenia charakterystyczny dla epizodu manii może być rozpoznany nawet przez laika – od pacjenta widać, że coś jest z nim nie tak.
Charakterystyczna dla tej choroby jest przemienność epizodów. Depresja pojawia się zawsze po epizodzie manii lub hipomanii. Co ciekawe, osoba cierpiąca na CHAD jest w stanie dokładnie wskazać, kiedy rozpoczął się epizod. W chorobie afektywnej dwubiegunowej ktoś wstaje w poniedziałek rano i ma depresję. Może być ona umiarkowana, ale mogą wystąpić również poważne objawy, co ważne, pojawiają się one w nocy.
To samo dotyczy uzdrowienia: pojawia się ono również w ciągu nocy. Problem polega na tym, że epizod depresyjny, ciężki lub umiarkowany, trwa od sześciu do dziewięciu miesięcy i leki przeciwdepresyjne nie działają. Tak więc pacjenci przychodzą do lekarza, bo nic nie robią, są bezsilni. Ich stan łączy się z nadmierną sennością (w klasycznej depresji pacjenci najczęściej doświadczają bezsenności, podczas gdy pacjenci z CHAD podczas epizodu depresyjnego mogą spać przez kilka godzin i nadal czuć się zmęczeni). Zapytany, czy wcześniej był chory lub czy zauważył jakieś dziwne zachowanie w domu, nie będzie mówił o hipomanii, ponieważ nie postrzega jej jako choroby.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe: kto jest najczęściej chory?
Najczęściej choroba zaczyna się w drugiej, trzeciej dekadzie życia. Skąd pochodzi, nie wiesz dokładnie. Wiele badań mówi o uwarunkowaniach genetycznych. Nie oznacza to jednak, że każdy, kto miał w rodzinie osobę z chorobą maniakalno-depresyjną, dostanie tej choroby. Możliwe jest również zachorowanie na tę chorobę, nawet jeśli nie było takiej choroby u krewnych. Choroba często objawia się pod wpływem stresujących zdarzeń, życia w ciągłym napięciu. Aż 30% pacjentów nadużywa alkoholu, 16% pali konopie indyjskie, a około 10% używa innych używek (amfetaminy).
Zwykle zaczyna się od epizodu lub kilku epizodów depresji, które przechodzą maniakalnie, rzadziej od zespołów maniakalnych. Niektóre epizody depresji pojawiają się w okresie jesienno-zimowym, a hipomania (mania) w okresie wiosenno-letnim. Niektórzy chorzy cierpią na choroby mieszane – wtedy nastrój zmienia się dramatycznie kilka razy w tygodniu, a nawet w ciągu dnia. W tej grupie najwięcej jest samobójstw. W okresie pobudzenia chory może wszystko zaplanować dla siebie, a gdy nastrój spada, odbiera sobie życie. Próby samobójcze (według różnych badań) podejmowane są przez 15-50% pacjentów, około 15% popełnia samobójstwo. Okresy remisji mogą trwać kilka miesięcy, a nawet kilka lat.
Leczenie choroby dwubiegunowej
Psychoedukacja jest bardzo ważna. Samoświadomość choroby jest priorytetem. Wtedy można podjąć odpowiednie działania. Psychoedukacja może odbywać się w formie grup wsparcia lub edukacji indywidualnej. Bardzo ważne jest, aby pacjent nauczył się rozpoznawać zwiastuny epizodów. Psychoterapia zawsze zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Jej głównym celem jest możliwość kontrolowania własnych zachowań. Ponadto istnieje również leczenie farmakologiczne polegające na przyjmowaniu benzodiuzepiny i leków przeciwdepresyjnych.