Bardzo znany jest przypadek pacjenta H.M., któremu w celu zniwelowania silnych objawów epilepsji usunięto duże obszary płatów skroniowych oraz okolic podkorowych (w tym hipokampa). Mężczyzna stracił umiejętność zapamiętywania nowych informacji. Swobodnie przytaczał jedynie zdarzenia z wczesnego dzieciństwa. Był on przypadkiem wykorzystywanym w wielu różnych badaniach, które miały olbrzymi wpływ na zrozumienie funkcjonowania mózgu oraz pamięci długotrwałej. Rzadko bowiem mamy do czynienia z tak poważnymi ubytkami pamięciowymi, powstałymi na skutek uszkodzenia hipokampa.
Amnezja definiowana jest jako całkowita lub czasowa utrata pamięci (Anderson, 1998). Jak twierdzi Jagodzińska (2008) istnieje bardzo wiele czynników, które mogą powodować chwilowe lub trwałe zaburzenia pamięci. Szczególnie poważne są te, których przyczyną jest uszkodzenie tkanki mózgowej w okolicach płatów skroniowych i czołowych a także międzymózgowia. Mogą one powstać m.in. na skutek zabiegów chirurgicznych, urazów głowy, zaburzeń metabolizmu lub krążenia krwi w mózgu oraz infekcji bakteryjnej czy wirusowej.
Najczęstszą przyczyną amnezji są urazy głowy spowodowane często wypadkami drogowymi czy sportowymi. Mamy tu do czynienia z amnezją pourazową (post-traumatic amnesia – PTA). Poszkodowany nie pamięta okoliczności wypadku, nie jest w stanie przywołać wspomnień z pewnego okresu poprzedzającego uraz, a także trudność sprawia mu kodowanie nowych informacji. Tego typu amnezja jest zazwyczaj zjawiskiem przemijającym. Bardzo poważne i trwałe zaburzenia pamięci mogą powstawać na skutek zapalenia mózgu (przy infekcji bakteryjnej czy wirusowej) czy nadużywania alkoholu. Z ostatnim z nich związana jest utrata pamięci znana jako zespół Korsakowa. Zaburzenia pamięci są spowodowane problemem z przyswajaniem witamin z grupy B, co powoduje krwotoki w mózgu.
Należy pamiętać, że zaburzenia pamięci mogą wywoływać również niektóre rodzaje leków (z grupy benzodiazepinów). Wpływają one negatywnie na zdolność zapamiętywania nowych wiadomości, nie powodując znaczących ubytków informacji nabytych wcześniej. Ważną grupą czynników zaburzających pamięć są również czynniki psychologiczne. Zaliczyć do nich możemy m.in. traumatyczne przeżycia czy silny stres (Jagodzińska, 2008).
Źródło:
- Anderson, J. R. (1998). Uczenie się i pamięć. Integracja zagadnień. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
- Jagodzińska, M. (2008). Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Wydawnictwo Helion.