Będąc w smutnym nastroju często mamy skłonność do przypominania sobie innych przykrych informacji z naszego życiorysu. Odwrotnie jest w przypadku nastroju radosnego, który powoduje przywoływanie miłych i przyjemnych wspomnień. Zależność tę zauważył każdy z nas, ale czy istnieją jej naukowe podstawy?
Obserwacje omawianego zjawiska potwierdził Bower (1981) w serii swoich eksperymentów. Przy pomocy sugestii hipnotycznej wprowadzał on osoby badane w smutny lub radosny nastrój, a następnie prosił o uczenie się listy słów. Po pewnym czasie badani proszeni byli o jej przypominanie będąc w przeciwnym lub takim samym nastroju. Wyniki Bowera potwierdziły wcześniejsze hipotezy – najwięcej odtworzeń odnotowano w sytuacji kiedy nastrój w czasie uczenia się i odtwarzania był zgodny.
Zależność kontekstu zapamiętywania oraz przypominania potwierdzili również inni badacze, którzy do zmiany nastroju wykorzystywali materiał muzyczny, obrazowy czy filmowy. Im zgodność nastroju w momencie zapamiętywania i odtwarzania była większa, tym lepsze było późniejsze odpamiętanie (Roediger i Guynn, 1996).
Obok opisanego zjawiska zależności pamięci od nastroju Bower (1981) zwrócił również uwagę na efekt zgodności nastroju, który mówi o tym, że lepiej zapamiętujemy materiał zgodny z naszym nastrojem. Materiał radosny przyswojony w takim samym nastroju będzie więc ogólnie lepiej i trwalej pamiętany niż w nastroju przeciwnym. Wspomnianą zależność badacz udowodnił w eksperymencie, w których prosił osoby badane o zapamiętywanie historii dwóch bohaterów – radosnego, który odnosił duże sukcesy i smutnego, któremu nic się nie udawało. Radośni badani identyfikowali się ze szczęśliwym bohaterem i zapamiętywali więcej szczegółów opisanych w opowiadaniu. Podobnie było w przypadku smutnej historyjki i badanych w nastroju negatywnym. Podczas przypominania wszyscy uczestnicy eksperymentu byli w neutralnym nastroju, nie można więc mówić o wcześniej opisanym efekcie zgodności nastroju przyswajania i wydobywania informacji.
Zarówno kontekst wydobywania informacji, jak i kontekst zapamiętywania materiału mają duży wpływ na informacje, które pamiętamy. Warto mieć tego świadomość szczególnie jeśli chodzi o nastrój smutny. Przypominając sobie coraz to nowe, przykre informacje z przeszłości można dojść do wniosku: „nic mi nie wychodzi”. Nie zapominajmy, że w smutnym nastroju mamy niejako „nadreprezentacje” materiału negatywnego.
- Źródło
- Bower, G.H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36, 129-148.
- Jagodzińska, M. (2008). Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
- Roediger, H.L., Guynn, M.J. (1996). Retrieval processes. W: E.L. Bjork, R.A. Bjork (red.), Memory (s. 197-236). San Diego: Academic Press.