Dokładne zrozumienie tego, jakie czynniki i okoliczności dobrze wpływają na mózg, nie będzie możliwe bez chociażby pobieżnego zapoznania się z niektórymi właściwościami tego organu.
Ludzki mózg zbudowany jest z ok. 100 miliardów neuronów, których działanie wspierane jest przez ok. 800 miliardów komórek glejowych. Neurony tworzą sieć zbudowaną z gigantycznej liczby połączeń, której dokładny rozmiar jest niemożliwy do oszacowania – przyjmuje się, że ich liczba wynosi od 60 do 240 x 1012. Tak skomplikowana struktura potrzebuje stosunkowo dużej ilości tlenu oraz składników odżywczych do tego, żeby prawidłowo funkcjonować. Dlatego w każdej minucie siecią naczyń krwionośnych o łącznej długości 160 tys. kilometrów przez mózg przepływa ok. 1 litra krwi niosącej 43 mililitry tlenu (Vetulani, Piękno neurobiologii, 2001). Poza tym pomimo faktu, że masa mózgu wynosi ok. 2% masy ciała człowieka, jego zapotrzebowanie energetyczne sięga aż 20% całej energii pozyskiwanej przez organizm w formie pożywienia. Gdyby mimo tego podłączyć mózg do niewielkiej dwudziestopięciowatowej żarówki, wówczas istniałoby realne zagrożenie, że moc jego pracy byłaby zbyt niska, żeby taką żarówkę zasilić.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że mózg pracuje bez przerwy i ciągle potrzebuje kalorii, wówczas oczywistym jest, że odpowiednia dieta jest kluczowa dla jego sprawności. Co więcej, mózg nie potrafi korzystać z rezerw energetycznych znajdujących się w organizmie pod postacią tłuszczu. Dlatego potrzebuje ciągłej dostawy glukozy. Oznacza to, że do organizmu należy dostarczać pokarmy bogate w węglowodany złożone (np. skrobia), które następnie rozbijane są na cukry proste, takie jak glukoza. Oczywiście należy przy tym pamiętać, aby dobierać pokarmy zawierające węglowodany pod kątem ich indeksu glikemicznego. Ziemniaki lub biały ryż, które posiadają wysoki indeks, powinny być ograniczone, albo przynajmniej łączone z produktami o niskim indeksie glikemicznym. Dzięki temu organizm, a za tym mózg, będą odpowiednio odżywione, zaś nadmiar kalorii nie zostanie odłożony w postaci tkanki tłuszczowej.
Należy również wziąć pod uwagę pokarmy zawierające łatwo przyswajalne białko (budowane są z niego neuroprzekaźniki), kwasy tłuszczowe omega-3 (doskonale wpływają na stan oraz pracę mózgu) czy żelazo (najważniejszy składnik hemoglobiny, umożliwiający wiązanie cząsteczek tlenu we krwi). Takie makroelementy jak magnez lub cynk również są konieczne dla dobrej pracy naszego umysłu. (MacDonald, 2009).
Poza tym mózg lubi regularny tryb życia wypełniony aktywnością fizyczną, dzięki któremu jest zaopatrywany w większą ilość tlenu, z małą ilością stresu. Co ciekawe, tlen można dostarczyć również dzięki zwykłemu żuciu gumy. Badania dowiodły, że pracujące mięśnie szczęki zwiększają ukrwienie mózgu, a co za tym idzie, poprawiają jego sprawność, co może być wykorzystywane np. podczas nauki (Scholey i in, 2009).
Mimo wszystko najważniejsza dla mózgu jest ciągła aktywność. Dzięki niej tworzą się nowe połączenia pomiędzy neuronami, zaś tzw. bezczynność neuronalna jest dla tego narządu równie niebezpieczna, co niezdrowy tryb życia. Prof. Vetulani napisał, że „jesteśmy tak młodzi, jak młody i plastyczny jest nasz mózg” (Vetulani, Mózg, 2011). Dlatego aktywność umysłowa oraz fizyczna, odpowiednia dieta i zdrowy, regularny tryb życia są tym, czego nasz mózg potrzebuje najbardziej w każdym stadium swojego istnienia.
- BIBLIOGRAFIA:
- MacDonald, M. (2009). Mózg. Nieoficjalny podręcznik. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
- Scholey, A., Haskell, C., Robertson, B., Kennedy, D., Milne, A., Wetherell, M. (2009). Chewing gum alleviates negative mood and reduces cortisol during acute laboratory psychological stress. Physiology & Behavior, 97, 304 – 312.
- Vetulani, J. (2011). Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice. Kraków: Wydawnictwo Homini.
- Vetulani, J. (2011). Piękno neurobiologii. Kraków: Wydawnictwo Homini.